Co to bieżeństwo?
Termin (po ros. uchodźstwo) stał się nazwą exodusu w głąb Rosji ponad 3,5 mln.
osób z zachodnich terenów Imperium. Latem 1915 r. armia rosyjska, bezradna wobec niemieckiej ofensywy, przyjęła taktykę spalonej ziemi. Wycofując się z Królestwa Polskiego pędziła przed sobą mieszkańców wsi - by pozbawić wroga rekruta i zaopatrzenia w żywność. Akcja rozpoczęta na Chełmszczyźnie i Lubelszczyźnie, kontynuowana w gub. łomżyńskiej i suwalskiej, apogeum osiągnęła w gub. grodzieńskiej - wyjechało stąd ponad 800 tysięcy chłopów! Powiaty: białostocki, bielski, sokólski, opustoszały. Jechali głównie prawosławni, zachęcani przez duchownych i pozbawieni oparcia w miejscowych (katolickich) dworach. Na drogach rozegrała się katastrofa humanitarna. Szacuje się, że 30 proc. uchodźców nie przeżyło podróży; umierali z pragnienia i głodu, epidemii, podczas bombardowań. Jesienią 1915 roku ocalałych rozwieziono pociągami na Syberię, za Ural, nad Don, do Azji Środk. Rewolucja 1917 roku znów zburzyła ich świat, zmusiła do walki o przetrwanie. Zaczęli się starać o powrót do swoich wsi; dla większości było to możliwe dopiero po traktacie ryskim. Wracający bieżeńcy byli traktowali przez władze odrodzonego Państwa Polskiego podejrzliwie. Lęk przed rewolucją na wschodzie sprawił, że niektórych wracających aresztowano. Ludzie uczyli się więc nieufności wobec władzy oraz ukrywania swego pobytu w Rosji. Wpływ bieżeństwa na codzienne życie był ogromny: zubożenie powracających, kryzys kultury tradycyjnej, co prowadziło do rozkwitu sekt (m.in. Wierszalin) i ruchów komunistycznych; kształtowało ono kulturę materialną (architektura, muzyka) i mentalność. W Rosji bieżeńcy uświadomili swoją odrębność etniczną, co zapoczątkowało poszukiwania własnej tożsamości. W projekcie chcemy udowodnić niezwykłą wartość doświadczeń naszych przodków i niebagatelny wpływ na to, kim jesteśmy dziś, a także zachować pamięć o bieżeńcach dla potomnych.
W ramach projektu powstanie Internetowe Archiwum Bieżeństwa, które utrwali opowieści, jakimi zaczęli się z nami dzielić ludzie, gdy poruszyliśmy temat bieżeństwa. Będzie to zaktualizowana strona internetowa zawierająca wszystkie prace, jakie wpłynęły na konkurs zorganizowany w ramach projektu "Jestem, bo wrócili. Przywracanie pamięci w setną rocznicę bieżeństwa". Na portalu znajdą się również materiały wspomnieniowe dotyczące bieżeństwa jakie organizator, Stowarzyszenie Orthnet, zgromadziło poza konkursem, a także refleksje uczestników projektu i materiały zebrane dzięki wyjazdowi do Rosji. Strona da możliwość zaprezentowania bez ograniczeń również kopii archiwalnych dokumentów i fotografii. Stawiamy tutaj na innowacyjną formę strony. Będzie ona dawała możliwość łatwego dodawania nowych wpisów, ponieważ będziemy zabiegać u odbiorów o dzielnie się swoimi rodzinnymi historiami o bieżeństwie. Planujemy również przeprowadzić wywiady - w formie krótkich filmików - z osobami, które brały udział w konkursie, by opowiedziały, jak przywrócenie pamięci o bieżeństwie zmieniło ich życie. Portal będzie stanowił unikalne, powszechnie dostępne, a przede wszystkim dynamicznie rozwijające się źródło wiedzy o wydarzeniach z lat 1915-1922.
Do odbiorców będziemy chcieli również trafić poprzez poprzez inne narzędzia internetowe i media społecznościowe.
Równocześnie będzie powstawała publikacja książkowa prac z konkursu z 2015 wraz ze wstępem historycznym i opowieścią o poszukiwaniach śladów bieżeńców na Syberii. Przede wszystkim chcemy, by trafić z nią do pokolenia seniorów, którzy nie korzystają z Internetu, a bieżeństwo, nawet jeśli nie dotknęło ich osobiście, to słyszeli o nim od bezpośrednich świadków – rodziców i dziadków. Materialne utrwalenie wspomnień o bieżeństwie będzie też cenną pamiątką dla każdego z uczestników konkursu. Książkę rozdamy uczestnikom konkursu, szkołom, bibliotekom, parafiom oraz podczas spotkań promocyjnych. Planujemy organizację kilku spotkań po wydrukowaniu książki, które połączymy z promocją projektu, prezentacją strony internetowej, wystawy prac konkursowych i prelekcją ekspertów- historyków, regionalistów na temat bieżeństwa i jego późniejszych konsekwencji. Jako pierwsze, zorganizujemy spotkanie uczestników konkursu, by podzielić się nowymi doświadczeniami i historiami oraz porozmawiać o tym, jak przywrócenie pamięci o bieżeństwie wpłynęło na ich poczucie tożsamości i odnalezienie się w historii i teraźniejszości Polski.
osób z zachodnich terenów Imperium. Latem 1915 r. armia rosyjska, bezradna wobec niemieckiej ofensywy, przyjęła taktykę spalonej ziemi. Wycofując się z Królestwa Polskiego pędziła przed sobą mieszkańców wsi - by pozbawić wroga rekruta i zaopatrzenia w żywność. Akcja rozpoczęta na Chełmszczyźnie i Lubelszczyźnie, kontynuowana w gub. łomżyńskiej i suwalskiej, apogeum osiągnęła w gub. grodzieńskiej - wyjechało stąd ponad 800 tysięcy chłopów! Powiaty: białostocki, bielski, sokólski, opustoszały. Jechali głównie prawosławni, zachęcani przez duchownych i pozbawieni oparcia w miejscowych (katolickich) dworach. Na drogach rozegrała się katastrofa humanitarna. Szacuje się, że 30 proc. uchodźców nie przeżyło podróży; umierali z pragnienia i głodu, epidemii, podczas bombardowań. Jesienią 1915 roku ocalałych rozwieziono pociągami na Syberię, za Ural, nad Don, do Azji Środk. Rewolucja 1917 roku znów zburzyła ich świat, zmusiła do walki o przetrwanie. Zaczęli się starać o powrót do swoich wsi; dla większości było to możliwe dopiero po traktacie ryskim. Wracający bieżeńcy byli traktowali przez władze odrodzonego Państwa Polskiego podejrzliwie. Lęk przed rewolucją na wschodzie sprawił, że niektórych wracających aresztowano. Ludzie uczyli się więc nieufności wobec władzy oraz ukrywania swego pobytu w Rosji. Wpływ bieżeństwa na codzienne życie był ogromny: zubożenie powracających, kryzys kultury tradycyjnej, co prowadziło do rozkwitu sekt (m.in. Wierszalin) i ruchów komunistycznych; kształtowało ono kulturę materialną (architektura, muzyka) i mentalność. W Rosji bieżeńcy uświadomili swoją odrębność etniczną, co zapoczątkowało poszukiwania własnej tożsamości. W projekcie chcemy udowodnić niezwykłą wartość doświadczeń naszych przodków i niebagatelny wpływ na to, kim jesteśmy dziś, a także zachować pamięć o bieżeńcach dla potomnych.
Projekt
W ramach projektu powstanie Internetowe Archiwum Bieżeństwa, które utrwali opowieści, jakimi zaczęli się z nami dzielić ludzie, gdy poruszyliśmy temat bieżeństwa. Będzie to zaktualizowana strona internetowa zawierająca wszystkie prace, jakie wpłynęły na konkurs zorganizowany w ramach projektu "Jestem, bo wrócili. Przywracanie pamięci w setną rocznicę bieżeństwa". Na portalu znajdą się również materiały wspomnieniowe dotyczące bieżeństwa jakie organizator, Stowarzyszenie Orthnet, zgromadziło poza konkursem, a także refleksje uczestników projektu i materiały zebrane dzięki wyjazdowi do Rosji. Strona da możliwość zaprezentowania bez ograniczeń również kopii archiwalnych dokumentów i fotografii. Stawiamy tutaj na innowacyjną formę strony. Będzie ona dawała możliwość łatwego dodawania nowych wpisów, ponieważ będziemy zabiegać u odbiorów o dzielnie się swoimi rodzinnymi historiami o bieżeństwie. Planujemy również przeprowadzić wywiady - w formie krótkich filmików - z osobami, które brały udział w konkursie, by opowiedziały, jak przywrócenie pamięci o bieżeństwie zmieniło ich życie. Portal będzie stanowił unikalne, powszechnie dostępne, a przede wszystkim dynamicznie rozwijające się źródło wiedzy o wydarzeniach z lat 1915-1922.
Do odbiorców będziemy chcieli również trafić poprzez poprzez inne narzędzia internetowe i media społecznościowe.
Równocześnie będzie powstawała publikacja książkowa prac z konkursu z 2015 wraz ze wstępem historycznym i opowieścią o poszukiwaniach śladów bieżeńców na Syberii. Przede wszystkim chcemy, by trafić z nią do pokolenia seniorów, którzy nie korzystają z Internetu, a bieżeństwo, nawet jeśli nie dotknęło ich osobiście, to słyszeli o nim od bezpośrednich świadków – rodziców i dziadków. Materialne utrwalenie wspomnień o bieżeństwie będzie też cenną pamiątką dla każdego z uczestników konkursu. Książkę rozdamy uczestnikom konkursu, szkołom, bibliotekom, parafiom oraz podczas spotkań promocyjnych. Planujemy organizację kilku spotkań po wydrukowaniu książki, które połączymy z promocją projektu, prezentacją strony internetowej, wystawy prac konkursowych i prelekcją ekspertów- historyków, regionalistów na temat bieżeństwa i jego późniejszych konsekwencji. Jako pierwsze, zorganizujemy spotkanie uczestników konkursu, by podzielić się nowymi doświadczeniami i historiami oraz porozmawiać o tym, jak przywrócenie pamięci o bieżeństwie wpłynęło na ich poczucie tożsamości i odnalezienie się w historii i teraźniejszości Polski.
